Түркияда өз ісіңді қалай ашуға болатыны және елде бизнесті жүргізудің артықшылықтары мен кемшіліктері жайында мамандармен сөйлестік.
Юлия Чимен, 29 жас, қаласы — Стамбул, бизнесті дамыту департаменті, Басқарма төрағасының көмекшісі, @yulia.cimen
Өзі жайында
Мен Стамбулға жеті жыл бұрын көшіп келдім. Бұған дейін түрік ұйымдар мен фирмаларда жұмыс істедім, сондықтан тіл мен мәдениетті білгем.
Көшуім алға қарай ұмтылуды қалағандықтан болды. Шынында, алғашқы сатыда артқа қарай секіргендей болдым. Жаңа жерде, байланыссыз нөлден бастадым.
Түркияда шетелдікті жалдауға, жұмысқа рұқсат алуға, жоғары салықты төлеуге және басқа да міндеттемелерді орындауға дайын фирма табу — қиын мәселе. Алғашқы жартыжылда әртүрлі салаларда жұмыс іздедім, кейін ірі консалтингтік Sistem Global компаниясына ресепшенде жұмысқа тұрдым. Бүгін менің негізгі міндетім 450 адаммен бірге шетелдік фирмаларға Түркия нарығына дұрыс, оңтайлы, тез және ұзақ уақытқа кіруге көмектесу.
Түркияда компанияны қалай ашуға болады
Ең алдымен, заңды тұлғаның нысанына байланысты 10 000-нан 50 000 лирға дейінгі көлемде алғашқы капитал қажет. Аудармаларды, төлқұжаттардың апостильдерін және мекенжай үзінділерін тіркегеннен кейін компания бір апта ішінде ашылады.
Сонымен қатар, құжаттарды толтыру үшін жақсы юрист қажет: мерзімінен кешіктірілмеуі үшін серіктестік жарғысы, әртүрлі сенімхаттар, декларациялар мен қол қою керек.
Мұнда салық салу тұрғысынан қолайлы жағдай жасалған
Онлайн-платформаларда сауда жасауға жеткілікті болатын ЖК құру мүмкіндігі бар. Бұл жағдайда үдеріс ұзарады, бірақ капитал мен құжаттардың ұзақ тізімі қажет емес.
Артықшылықтары мен кемшіліктері туралы
Түркия бизнестің дамуын қолдайды. Өндіріс орындары үшін жеңілдіктер, оларды арнайы еркін сауда аймақтарына орналастыру мүмкіндігі, кәсіпкер әйелдерге қосымша субсидиялар қарастырылған.
Мұнда салық салу тұрғысынан қолайлы жағдай жасалған.
Кемшілік ретінде кейбір мәдени ерекшеліктерді атауға болады. Мысалы, көбіне «көзбе-көз» контактқа түсу. Мұнда тек қана техникалық тапсырманы жіберу және оған жауап алу жеткіліксіз. Мүмкін болса, біз болашақ клиенттерді кеңселерімізге шақырамыз және бір-бірімізді жақынырақ танимыз. Кейбіреулер үшін бұл уақытты босқа кетіру сияқты көрінуі мүмкін, бірақ бұл жерде жұмыс осылай жүргізіледі.
Жаңадан бастаушыларға арналған кеңестер
Мен сізге резидент болуға немесе тұруға рұқсаты не жергілікті азаматтығы бар серіктес табуға кеңес беремін. Теориялық тұрғыдан ресми түрде шетел азаматы өз компаниясын аша алатынына қарамастан, іс жүзінде бұл бұдан әріге бармайды. Себебі басқа қызметтер үшін, мысалы, қызметкерлерді жалдау үшін сізге резидент немесе азаматтың нөмірі қажет.
Түркияда бизнес ашқысы келетіндерге жаңа нәрселерге ашық болуға шақырамын. Ең жақсылармен жұмыс жасаңыз және ең жақсы болуға тырысыңыз.
Ольга Гостинцева, 40 жас, қаласы — Стамбул, қабылдайтын туроператорлық және консалтингтік компанияның иесі, @olgavstambule
Өзі жайында
Мен Мәскеуде туып-өстім. Он жыл бұрын Стамбулға көшіп келдім. Бизнес ашу менің мақсатым болмады, сондықтан мен алдымен туристік компанияда жұмыс істедім. Сол кезде жергілікті заңдарды зерделеп, байланыстарды орнаттым. Компанияға клиент әкелген кезде кішігірім пайда алдым. Сондықтан, уақыт өте келе өз ісімді аштым. 2019 жылы түрік серіктеспен бизнес аштым, пандемия кезінде бөлігімді саттым.
2020 жылы өзімнің туроператорлық Milenia Events атты компаниямды аштым. Біз туризммен, корпоративтік саяхаттармен, үйлену тойларын, туған күндерді және басқа да шараларды ұйымдастырумен айналысамыз.
Қызметінің екінші бағыты — Milenia Business қаржылық-консалтингтік компаниясы. Біз бухгалтерлік есепті құру, бас бухгалтерді таңдау және ұйымдық-құқықтық нысан бойынша кеңес береміз. Біз кәсіп ашу кезінде туындайтын барлық мәселелермен көмектесеміз.
Түркияда компанияны қалай ашуға болады
Резидент еместер үшін бизнесті жүргізудің ең кең таралған түрі — ЖШҚ немесе Limited Şirketi.
Компанияны ашу үшін сізге нотариалды куәландырылған және түрік тіліне аударылған төлқұжат, бастапқы жарғылық капитал, ЖСН немесе салық төлеушінің салық нөмірі қажет — оны қашықтан алуға болады. Шетелдіктермен жұмыс істейтін болсаңыз, ең төменгі сома 100 000 лир болуы керек. Бұл жағдайда барлық соманы бірден алудың қажеті жоқ, оны екі жыл ішінде төлеуге болады.
Кейбір қызмет түрлері, мысалы, сұлулық салондары үшін лицензиялау қажет. Егер сіз осындай кәсіппен айналысуды жоспарласаңыз, құрылтайшылар арасында кәсіби лицензиясы бар жергілікті тұрғын болуы керек.
Бірінші кезеңде компания тіркелетін және орналасатын кеңсені таңдау керек, бір мекенжай қажет. Кейбір жағдайларда коворкинг кеңістігінде электрондық кеңсені тіркеп, хатшылық қызметтерді, поштаны және қоңыраулар үшін төлеуге болады.
Түркияда бизнес бастау үшін көптеген тегін бизнес көздері бар
Келесі қадам — бас бухгалтерді немесе Mali Muşavir таңдау. Әдетте, бұл түрік немесе ағылшын тілінде сөйлейтін лицензиясы бар аутсорсинг мамандары. Mali Muşavir компанияның жарғысын жасайды. Мұнда қызмет түрін және олардың біреуі бос емес болған жағдайда ауыстыратындай үш атауды таңдау керек.
Осыдан кейін құжаттар MERSIS электрондық жүйесіне енгізіледі және тіркеуге құжаттарды тапсыру күніне кездесу жоспарланады. Бұл процесс шамамен екі күнге созылады, содан кейін салық органының қызметкері тіркеу орны бойынша чекпен келеді. Егер бәрі жақсы болса, сізге компанияның ашық екенін растайтын құжаттарды әкеліп береді.
Бизнес ашу үшін тұру ықтиярхаты қажет емес. Бірақ оның болуы шетелдіктің елде болу режимінен босатпайды. Егер сіз Түркияда жұмыс істеуді жоспарласаңыз, менеджер ретінде өзіңізге жұмыс істеуге рұқсат ашуыңыз керек. Компанияға бес жергілікті тұрғын тіркелуін қажет ететін шарт бар. Бұл халықты жұмыссыздықтан қорғау аясында жүзеге асырылуда.
Артықшылықтары мен кемшіліктері туралы
Түркияда бизнес бастау үшін көптеген тегін бизнес көздері бар. Нарық әлі толыға қойған жоқ, сондықтан халықтың сұранысын өтейтін жақсы, ыңғайлы тауар болса, өз орныңызды табасыз.
Мен Түркияны салық жұмағы деп айта алмаймын. Қызметтер мен тауарлардың түріне қарай біз 23% табыс салығын төлейміз, тағы 37,5%-ы Еңбекақы қорына түседі. Дегенмен, компания шығындарының тізімі мұнда ашық. Егер сіз салық органдарына сіздің шығындарыңыздың негізделгенін және шығындармен байланысты екенін дәлелдесеңіз, салық сомасын азайтуға болады.
Салық төлеп, бизнесті адал жүргізіп, шағымдар қабылдамасаңыз, мемлекет қосымша тексерулер ұйымдастырмайды. Күтпеген төлемдер жоқ. Сіз алаңсыз жұмыс істей аласыз.
Жергілікті менталитетке үйрену қиын болуы мүмкін. Бірақ онсыз бизнеспен айналысу қиын. Көбінесе үдерістер белгілі бір қызметкермен жеке қарым-қатынасқа байланысты.
Жұмыс қатынастары байланыстар негізінде құрылады. Кәсіпкер бизнесті жүргізу тәсіліне, несиелік қабілетіне қарай бағаланады. Көп нәрсе іскерлік беделге байланысты. Оның салмағы бар және оны тәжірибемен жинайсыз. Бір рет нұқсан келген беделді қалпына келтіру қиын.
Жаңадан бастаушыларға арналған кеңестер
Түріктердің заңы әрқашан анық болмауы мүмкін. Сондықтан шетелдіктер үшін бухгалтерді дұрыс таңдау маңызды. Олардың өз ұжымдары бар — заңгерлер, кеденшілер, кеден мамандары, әртүрлі құқықтық мәселелер бойынша кәсіби мамандар бар. Mali Muşavir-мен дос болу керек, сонда заңмен ешқандай қиындық болмайды.
Кәсіпкердің түрік тілін білуі немесе елдің заңдары мен менталитетін түсінетін сенімді адамы болуы керек.
Көшіп кетпес бұрын, мен сізге барлығын егжей-тегжейлі зерделеуге, осында тұруға, мұқият қарауға кеңес беремін. Өзіңізге қаншалықты ыңғайлы екенін біліңіз. Бірақ сіз де қорықпауыңыз керек. Тілегің болса, талпыну керек. Бұл оңай болмайды, бірақ дұрыс басқару арқылы бәрі мүмкін.
