Мектептер желісінің негізін қалаушы және білім беру туралы бірнеше кітаптың авторы Ғабит Бекахметов енді weproject.media сайтында «Білім беру» айдарының авторы болып табылады. Ол білім беру саласын дамытудағы тәжірибесімен және мектептерде ғана емес, жалпы оқу үдерісі қалай ұйымдастырылуы керек деген көзқарасымен бөлісетін болады.
Алғашқы мақалада мектептегі мінсіз сыныптардың қандай болуы керек екені туралы баяндалады. Екінші мақалада шынайы жақсы мектептердің ерекшеліктері жайлы айтылады.
Ғабит Бекахметов, Астана қаласы, педагог, мектептер желісінің негізін қалаушы, «Білім кемелері: НИШ, БИЛ, РФМШ», Barsa Kelmes: The Nomads Return, «Сындарлы ойлау негіздері» кітаптарының авторы, @gabekevich
Бірде Кембридж ботаникалық бағында Варбург инвестициялық тобының серіктесімен серуендеп жүріп, одан: «Нағыз жақсы мектептер немен ерекшеленеді?» деп сұрадым. Ойланып жатпастан, ол: «Эффервесанс» деп жауап берді. Француз әлеуметтанушысы Эмиль Дюркгеймнің классикалық еңбегіне сілтеме жасап, тәжірибелі инвестор маған өз көзқарасының құндылығын сендірді.
Қазақ тілінде «эффервесанс» әдетте «ұжымдық серпіліс» деп аударылады. Шынында да, жақсы мектеп — бұл ең алдымен әкімшілік, ата-аналар, мұғалімдер және оқушылар коалициясымен қалыптасатын орта. «Серпіліс» ортасы үнемі интеллектуалды, спорттық және шығармашылық жетістіктерге итермелейтін энергияны тудырады. Мұндай ортада өздерінің кумирлері, дәстүрлері және өздерінің ерекше энергиясы болады.
Бұл «серпілістің» нақты бір көзін көрсету қиын. Әдетте мұндай үдерісте мектеп басшылығының нақты құндылықтары мен ниеттері басты рөл атқарады. Адамдардың кейде бір нәрсені айтып, мүлдем басқа нәрсені жасайтынын ескерсек, олардың әрекеттерінің құндылықтарына сәйкес келуі маңызды. Идеалист бола отырып, мұғалімдер қазақстандық бизнесте де, жалпы бизнесте де кең таралған қос стандарттар мен бос уәделерді кешірмейді. Сонымен қатар, идеяға шын берілген педагогикалық ұжым қалыптасуы керек.
Нәтижесінде, бұл серпілістің қайнар көзі мұғалімдер болып табылады. 90-жылдардағы мұғалімдерді еске түсіріңізші, олар мардымсыз жалақы алса да, жан-тәнімен жұмыс істеді. Эффервесанс оқушылар арасында мұғалімдердің қатысуынсыз да пайда болуы мүмкін, бірақ ол үшін ерекше іріктеу жүйесі немесе оқушылардың көзіндегі отты жаға алатын ерекше педагогикалық шеберлік қажет. НИШ, БИЛ және РФМШ басқа жақсы мектептерге қарағанда мұғалімдерге азырақ тәуелді деп айтуға болады, себебі оқушыларды іріктеуде үлкен конкурс бар. Мұндай мектептерде оқушылар көбінесе өздері осы ерекше ортаның қозғаушы күші болады.
Мектеп басшылығы өз ортасындағы эффервесансты толық түсінуге ұмтылуы керек. Бұл күрделі зат, оны өлшеу қиын, бірақ мектептің күнделікті өмірінде байқалады. Оркестр кейде дирижерды көрмейді, бірақ оны сезеді. Сол сияқты, білім беру қауымдастығының мүшелері де бүгінгі күннің талабына сай ағынмен жүруі керек. Бұл «сезімдерді» көзбен көру оңай, бірақ өлшеу қиын. Сырттай керемет ғимараттары бар, бірақ ішіндегі осы серпіліс энергиясы жоқ мектептерді көру өте өкінішті. Мектеп ғимараты мен жабдықтарына көп қаражат салғанымен, халықаралық сарапшылардың қалыпты консалтингіне аз ақша сала алмады.
Ата-аналар көбінесе «ұжымдық серпіліске» әсер ете алмаймыз деп ойлайды. Мектеп директоры патша мен хан болған бұрынғы қорқыныш әлі де бар. Менің ойымша, ата-аналар бұл серпіліске тек әсер етіп қана қоймайды, онсыз бұл мүмкін емес. Қазақстанда "зиялы қауым" деп аталатын зияткерлік элита белсенді қоғамдық өмірге әрдайым тартыла бермейді. Ата-аналардың қатысуы әлі өз әлеуетіне жетпеген мектептерде қамқоршылар кеңестері мен ата-аналар комитеттеріне қатысу арқылы эффервесанстың катализаторы бола алады.
Эффервесанс — бұл тірі және динамикалық орта
Эффервесанс — бұл жай ғана білім беру құбылысы емес. Бұл басшылық, мұғалімдер, оқушылар және ата-аналардың бірлескен күш-жігерімен жасалатын тірі және динамикалық орта. Дәл осы атмосфера шынайы жақсы мектептерді ерекшелеп, оларды интеллектуалды және шығармашылық шыңдарға жетелейтін ортаға айналдырады. Егер оны таба алмасаңыз, оны өзіңіз жасаңыз.
