Шетел университеттерінде PhD дәрежесін алған Орталық Азияның студенттерімен әңгімелесіп, сұхбаттарын жариялап отырмыз.
Камила Роллан, қаласы — Кембридж, Cambridge University-де PhD, @kamilarollan
Өзі туралы
Мен Cambridge University докторантымын. «Педагогика және білім» факультетінде оқып жүрмін, сондай-ақ ғылыми жұмыстар жүргіземін.
Мен ғылыми қызметкермін, оқытушымын. Докторлық диссертациямен жұмыс жасамас бұрын UNICEF-те балаларды тәрбиелеу және қорғау жөніндегі ұлттық сарапшы болдым.
Оқуға түсуі туралы
Менің бұл оқу орнына түсуіме Cambridge University-дің Білім және ғылым министрлігінің Білім беру реформалары бойынша серіктес болуы ықпал етті.
Қабылдау процесі ұзақ болды. 2018 жылдың наурыз айынан бастап сол мақсатыма ұмтылуға тырыстым, ал ұсынысты 2019 жылдың наурыз айында алдым.
Admission rate в Cambridge University — шамамен 20%
Барлығы супервайзер іздеуден басталады. Мен ғылыми жетекшіге түйіндеме және Research proposal қоса бердім — бұл докторантураның тақырыбы мен дизайнының қысқаша мазмұны. Эдвайзерден мақұлдау алғаннан кейін мен құжаттарды университет сайтына жүктедім: ынталандыру хаты, Research proposal, жазбаша жұмыс үлгісі, университеттен транскрипт, түйіндеме және IELTS. Содан кейін сұхбат кезеңі болады. Бірақ мен бұрын Cambridge-бен жұмыс істегендіктен, мен бірден қабылдау туралы хат алдым.
Cambridge университетіне қабылдау деңгейі шамамен 20% құрайды. Бірақ бәрі бағдарлама мен департаментке байланысты.
Ынталандыру хатында да, сұхбатта да оқуға түсу мүмкіндігіңізді арттыруға ойлау қабілетіңіз көмектеседі. GPA-сы жақсы адамдар көп. Қағаз жүзінде барлық аппликанттар ұқсас болады. Ал қабылдау комиссиясын шынымен таңғалдыратын нәрсе — сіздің ынталандыру хатыңызда және сұхбат кезінде көрсететін әлемге деген көзқарасыңыз.
Оқу туралы
Cambridge-де оқудың екі ерекшелігі бар. Біріншісі — университет мәдениетіне қатысты болса, екіншісі — өз бетінше білім алуға ұмтылумен байланысты.
Мұнда көбінесе майшам жарығымен ресми кешкі ас өтеді. Мұнда барлығы интеллектуалды әңгіме-дүкен құрады. Мен үшін диалогты жалғастыру, басқалармен бір тақырыпта әңгіме жүргізу қиын болды. Сөйтіп осы дағдыны дамытуым керек болды.
Университетте ешкім басыңыздан сипап отырмайды. Сондықтан өзін-өзі тәртіпке келтіре алмайтын адамдар ештеңе істемей жүріп-жүріп, соңында жұмысты асығыс жазып шығатын жағдайларға тап болуы мүмкін.
Ақыл-кеңес
Англия мен АҚШ-та докторантурада оқуды ойлап жүргендерге айтатын негізгі кеңесім: мұның не үшін қажет екенін өзіңізден сұраңыз. Егер сіз академиялық салада мансап құрғыңыз келсе, өтініш беріңіз. Басқалар да оқып жатыр ғой деп PhD дәрежесіне тапсырмаңыз.
Әлия Сарманова, қаласы — Баден, PhD в Nottingham University, @sarmanova.science
Өзі туралы
Мен медицина саласында PhD, дәрігермін. Roche Diagnostics клиникалық даму бөлімінде ғалым болып жұмыс істеймін және Швейцарияда тұрамын.
Оқуға түсуі туралы
Біріншіден, мен ағылшын тілді елдердегі университетті таңдадым.
Екіншіден, мен үшін үйімен жақындығы маңызды болды. Сондықтан мен АҚШ пен Австралияға емес, Ұлыбританияға басымдық бердім.
Үшіншіден, оқытудың ұзақтығы. Ұлыбританияда PhD докторантураға орта есеппен үш-төрт жыл қажет болса, АҚШ-та бұл екі есе дерлік көп уақытты алады.
ЖОО таңдаудағы маңызды фактор — ғылыми топтың жетекшісі және ғылыми-зерттеу тобы. Мен өз саламдағы танымал профессорлардың, пікір көшбасшыларының арасынан ғана таңдадым.
Қабылдау комиссиясы бағалайтын құжаттардың ресми тізімінен бөлек, академиялық жетекшілермен телефон арқылы екі рет сұхбаттастым. Докторантураға түсу үшін магистр дәрежесі талап етілмеді.
PhD дәрежесін алу мүмкіндігін арттыру үшін мыналарды орындау маңызды:
— өзіңіз туралы, жетістіктеріңіз бен болашаққа жоспарларыңыз, бұрын ғылыми жұмыс жасадыңыз ба және докторантурада немен айналысқыңыз келеді және неліктен, командаға қандай дағдыларды әкеле алатыныңызды көрсететін жақсы ынталандыру хатын жазыңыз.
— ғылыми жоспарлау және статистикалық талдау негіздерін білу, топтың мамандануын ескере отырып, докторантурада оқу барысында жұмыс істеуге болатын болжалды тақырыптардың жоспары болуы
— ынтаңыз бен қызығушылығыңызды, тез үйреніп, мақсатыңызға қарай жүру қабілетін көрсету.
Оқуы туралы
Докторантурада оқу барысында тікелей деректер жинауға қатысу және пациенттермен байланыста болу мүмкіндігі көп болды. Буындарға УДЗ жасадым, рентгенде не көретінімізді түсіндірдім, ауру туралы айтып, үйде не істеу керектігі туралы ұсыныстар бердім. Сонымен қатар түрлі зерттеулердің статистикалық талдауын жасадым, соның ішінде Big Data-мен зерттеулерді, жүйелі шолулар мен мета-талдауларды қалай жүргізу керектігін білдім. Кез келген кафедрада мұндай кең ауқым жоқ, бірақ бұл әртүрлі ғылыми әдістерді үйренуге тамаша мүмкіндік.
Ақыл-кеңес
Мен сізді шынымен қызықтыратын тақырыпты немесе бағытты таңдауды ұсынамын. Докторантура — интеллектуалдық жағынан да, моральдық жағынан да үлкен еңбек. Бірақ зерттеп жүрген тақырыбыңыз сізге қатты ұнаса, төрт жыл білінбей өте шығады.
Мен сізді шынымен қызықтыратын тақырыпты немесе бағытты таңдауды ұсынамын
Егер шынымен қаласаңыз, бірақ ол сізге сәйкес келетініне сенімді болмасаңыз, көбірек білуге тырысыңыз. Ғылым тек жалықтыратын статистика емес. Егер сізге адамдармен жұмыс істеу ұнаса, мүмкіндігі болатын тақырыптар мен әдістерді таңдаған бұрыс. Ал егер зертханада жұмыс істеуді ұнатсаңыз, басқа да қолайлы нұсқаларды таба аласыз.
Start before you ready. Кейде мінсіз сәтті күткенше, күмәнді бір жаққа ысырып, тырысып көрген дұрыс.
Алмасхан Хабиболла, қаласы — Сегед, PhD в University of Szeged, @a_khabibolla13
Өзі туралы
2020 жылы мен Венгрияға оқуға көштім. Қазір бірінші курс докторантымын, ғылыми орталықта оқып, жұмыс істеп жатырмын.
Оқуға түсуі туралы
Мен докторантураға университетті келесі критерийлер бойынша таңдадым: университеттің әлемдік рейтингтердегі деңгейі, мұғалімдерге арналған зерттеу тақырыптары, Хирш индексінің деңгейі, стипендия алу мүмкіндігі.
Қабылдау процесі «Болашақ» және application.stipendiumhungaricum.hu арқылы ұйымдастырылды.
Ең алдымен, құжаттарды тапсыру кезінде сіздің қызығушылықтарыңыз бен зерттеу тақырыптарыңыз ұқсас болатын жетекшіні табу керек. Алдымен сіз dreamapply, содан кейін бірден «Болашақ» бағдарламасына өтініш бересіз. Одан кейін бағдарлама өкілдерімен және университет комиссиясымен сұхбат болады.
Сайттарда құжаттар тізімі бар, бірақ жалпы алғанда бұл құжаттардың әдеттегі жиынтығы: диплом, төлқұжат және т.б. Ең бастысы — Research proposal және ғылыми өкіліңіздің келісімі.
Қабылдау мүмкіндігін арттыру үшін мықты мұғалім табу керек және докторлық дәрежесінің не үшін қажет екенін түсінуіңіз маңызды.
Оқуы туралы
Мен University of Szeged-тің «Климатология және экология» департаментінде «Жер туралы ғылым» мамандығында оқимын.
Бір ерекшелігі — департаменттің PhD докторанттарын әріптес ретінде қабылдауы
Мен қалалық климат пен геокеңістіктік деректерді зерттеймін және геодеректер талдауын жасаймын.
Оқудың бір ерекшелігі — департаменттің PhD докторанттарын әріптес ретінде қабылдауы– PhD докторанттарының кафедраны әріптес ретінде қабылдауы. Не оқып жатқаныңызды, не зерттеп жүргеніңізді қолдау бар. Сондай-ақ жаңа білімнің арқасында алдан ашылатын мүмкіндіктердің болуы ұнайды.
Ақыл-кеңес
Белгілі бір саладағы ықпалды ғалымдардың мақалаларын көбірек оқуды ұсынамын. Ортақ тіл табыңыз және мұғаліммен байланысыңыз, өйткені ол сіздің тәлімгеріңіз болуы керек. Докторантурада оқу мерзіміне жоспар құрыңыз: нені оқисыз және не туралы жазасыз.
Айнур Жусупбекова, қаласы — Дублин, University of Dublin университетінде Phd, @ainur_physicist
Өзі туралы
Мен 1592 жылы негізі қаланған Ирландияның ең көне және ең беделді университеті Дублин университетінде физика бойынша PhD дәрежесін алдым.
Қазір постдокторант болып жұмыс істеймін. Materials science саласында зерттеулер жүргіземін, мөлдір және икемді электроникаға арналған материалдармен жұмыс істеймін.
Оқуға түсуі туралы
Университетті таңдауда көзқарасым қарапайым әрі ұтымды болды. Ағылшын тілінде сөйлейтін елге оқуға түскім келді, себебі мен докторантурада оқып жүріп сонымен қатар жаңа тіл үйренгім келмеді. Конференциялардың бірінде мен Дублин университетінің ғалымын кездестірдім, ол кісі кейінірек ғылыми жетекшім болды. PhD докторантурадан бұрын университеттің рейтингін, сіз қосылғалы жатқан зерттеу тобының немен айналысатынын тексеріп, оқу сапарына баруыңыз керек.
Ирландияда докторантураға түсудің бірнеше жолы бар:
— мемлекеттік грант — Irish research council Government of Ireland Postgraduate Scholarship Programme | Funding | Irish Research Council. Өтінім жылына бір рет беріледі. Ғылыми жетекшіні алдын ала таңдап, бірлескен зерттеу жоспарын жазу қажет. Бұл орынға бәсекелестік өте маңызды, басылымдардың болуы да маңызды.
— Enterprise Partnership Scheme, Postgraduate | Funding | Irish Research Council төлейтін PhD бағдарламасы. Сондай-ақ Intel, Western Digital және басқалар сияқты сізді қызықтыратын кейбір компаниялардың сайттарын қарап көруге болады. Профессорлар көбінесе мұндай индустриялармен жиі байланыста болады.
— Principal Investigator жобасына жұмысқа тұрыңыз. Яғни грант түріндегі қаржыландыруы бар және сізді өз тобында сізге PhD дәрежесін беру үшін жалдаған әлеуетті жетекшіге
— оқуға өз қаржыңызбен түсіңіз
— басқа стипендиялық бағдарламалар: tcd.ie.
Ғылыми басылымдарда материалдарыңыздың болуы маңызды
Қай жолды таңдасаңыз да, қабылдау туралы өтінішті университет порталында транскрипті бар диплом, IELTS, Research proposal, сізге ұсыныс бере алатын кәсіби салаңыздағы екі адам көрсетілген CV жүктеп, онлайн толтыру қажет. Кейбір әлеуетті супервайзерлер хат жазады немесе қоңырау шалады. Айтар кеңесім: көптеген университетте портал арқылы құжаттарды тапсыру ақылы болғандықтан, егер таныс болмасаңыз, әлеуетті супервайзермен алдын ала хабарласқан дұрыс. Олардың көпшілігі болашақ докторанттарды оқу сапарына шақыра алады. Сонда сіз қандай оқу орнына түсіп жатқаныңызды нақты түсінесіз. Өйткені PhD — ұзақ мерзімді қарым-қатынас.
Ғылыми басылымдарда материалдарыңыздың болуы маңызды. Дегенмен, ең бастысы, сіздің сенімді болуыңыз, жаңа нәрселерді білуге деген құлшынысыңыз және PhD не үшін қажет екендігін білуіңіз.
Оқу туралы
Докторантура классикалық ұғымдағыдай оқу емес. Яғни мұнда тек дәріс, тапсырмалар мен емтихандар ғана болмайды. Біріншіден, бұл — сіз жүргізіп жатқан зерттеу. Докторантура — кабинеттен шыққан бойда ұмытып кететін, сағат 09:00-ден 18:00-ге дейін отыратын жұмыс емес. Зерттеу туралы ойлар сіз оянған сәттен бастап ұйқыға кеткенге дейін барлық кеңістігіңіз бен уақытыңызды алады.
University of Dublin-дегі докторантураның ерекшеліктері туралы айтар болсақ, мұнда бағдарламаның стандартты ұзақтығы төрт жылды құрайды.
Ұсыныстар
Ең бастысы — күн сайын мақсатқа жетелейтін әрекет жасау. Бұл қадамдар өте аз болса да, тұрақты болуы керек. Жобаңызды өзіңіз әрі қарай дамытып жатқаныңызды түсіну маңызды.
Басқа докторанттармен байланыс орнату да жақсы көмектеседі. Мысалы, мен Қазақстанның ғылыммен айналысатын қыздарын біріктіретін KZPHDGIRLSUNION жобасының мүшесімін.
