«Көгілдір аймақ» дегеніміз не, олар қайда және неліктен онда ұзақ өмір сүретіндер өмір сүреді. Ұзақ өмір жасаудың құпиялары туралы айтамыз.
Азамат Нұрмағамбетов, Астана қаласы, саяхатшы, негізін қалаушы @nomadcenter
«Көгілдір аймақтар» — бұл адамдар жүз жылға дейін және одан да ұзақ өмір сүретін планетадағы бірегей аймақтар. Бұл жерлер ұзақ өмір сүру және денсаулық құпияларын түсінуге ұмтылатын ғалымдарды зерттеу объектісіне айналды. Бұл саладағы зерттеулер өмірді ұзартуға және денсаулықты сақтауға әсер ететін факторларды түсінуге көмектеседі. Мұндай аймақтар ұзақ өмір сүруге ықпал ететін бірегей өмір салты, диетамен, генетикамен және әлеуметтік-мәдени ерекшеліктермен сипатталады.
National Geographic журналының танымал тілшісі Дэн Бюттнер бес жыл бойы дәрігерлер мен биологтар командасымен бірге «көгілдір аймақтарды» зерттеді. Олар өмір сүру ұзақтығы ең жоғары және жүз жылдық өмір сүрген адамдар саны ең көп өңірлерді анықтады. Зерттеу қорытындысы бойынша, Дэн Бюттнер өзінің «Көгілдір аймақтар: ең ұзақ өмір сүретін адамдардан ұзақ өмір сүрудің 9 ережесі» атты кітабында айтқан бес сала анықталды.
«Көгілдір аймақтар»
Окинава, Япония
Мұнда жүз жасқа дейін және одан да көп тұратын ұзақ өмір сүретіндердің деңгейі жоғары. Жергілікті тұрғындар құрамында балық, көкөніс және соя көп болатын дәстүрлі диетаны ұстанады.
Сардиния, Италия
Бұл итальяндық арал да өзінің ежелгі тұрғындарымен танымал. Негізгі факторларға дұрыс тамақтану, белсенді өмір салты және күшті отбасылық байланыстар кіреді.
Лома-Линда, Калифорния, США
АҚШ-та бұл қала өзінің жетінші күннің адвентистер қоғамымен танымал, олар салауатты өмір салтына, темекі мен алкогольден бас тартуға мән береді.
Икария, Греция
Бұл грек аралында ұзақ өмір сүретіндердің деңгейі жоғары. Тұрғындар жергілікті азық-түлікті пайдаланады және белсенді өмір салтын ұстанады.
Полуостров Никоя в Коста-Рике
Мұнда адамдар жүз жасқа дейін өмір сүріп қана қоймай, ұзақ жылдар бойы белсенді әрі дені сау болып қалады. Никоя түбегінде ұзақ өмір сүру үшін маңызды деп саналатын факторларға жаңа піскен жемістер, көкөністер мен бұршақтар көп болатын дәстүрлі костарикандық тамақтану, сондай-ақ белсенді өмір салты кіреді. Күштi отбасылық байланыстар мен қоғам сияқты әлеуметтiк-мәдени аспектiлер де осы өңiрдегi өмiрдiң ұзартылуына әсер етедi.
«Көгілдір аймақтардың» тұрғындары өмір салтының белгілі бір ерекшеліктеріне ие, олар әрбір аймақ үшін бірегей болуы мүмкін, бірақ сәйкес келуі мүмкін. Кейбір жалпы сипаттар мыналарды қамтиды:
— салыстырмалы оқшаулау: осы облыстардың тұрғындары туыстық байланыстары мен генетикалық мұрасы шектеулі қоғамдастықтарда жиі тұрады
— отбасының басымдығы: отбасылық құндылықтар өмірдің басқа аспектілерінің маңыздылығынан асып, бірінші орында тұр
— темекі шегудің төмен деңгейі: популяцияда темекі шегуді таңдаушылар аз
— вегетариандық диета: өсімдік өнімдерін тұтыну кең таралған
— бұршақ тұқымдыларды жоғары тұтыну, олар жиі тамақтану рационына енгізілген
— белсенді өмір салты, олар үнемі қалыпты дене белсенділігімен айналысады
— әлеуметтік тарту, қоғамда барлық жастағы адамдар белсенді.
Журналист Дэн Бюттнер өзінің әдеби жұмысында «көгілдір аймақтарда» тұратын адамдарға тән өмір салтының тоғыз негізгі сипаттамасын бөліп көрсетеді:
1. Ас қорыту ережесі: «көгілдір аймақтардың» тұрғындары асқазанға қоректік заттарды сіңіру және сіңіру үшін кеңістік қалдыра отырып, жалпы көлемнің 80%-ын тамақ ішумен шектеледі.
2. Өсімдікке бағытталған диета: тағамдық әдеттерге жеміс, көкөніс және бұршақ сияқты өсімдік өнімдерін таңдау кіреді.
3. «Хара хачи бу» қағидасы — ішіңді тек жартысына ғана сіңір: тамақтағы біркелкілік — ұзақ өмір сүрудің негізгі элементі.
4. Тұрақты дене қозғалысы: белсенді өмір салты жүру, бағбандық немесе ауыл шаруашылығымен айналысу сияқты қалыпты дене жүктемелерін қамтиды.
5. Егер рационда алкоголь болса, онда оны қолдану әдетте орташа және әлеуметтік бағдарланған.
6. Өмiрдiң мәнi: «көгiлдiр аймақтардағы» адамдардың әдетте өмiрдiң нақты мақсаттары мен мәнi бар, бұл олардың әл-ауқатына ықпал етедi.
7. Әлеуметтік өзара іс-қимыл: әлеуметтік белсенділіктің жоғары деңгейі және отбасымен және қоғамдастықпен өзара іс-қимыл жасау жалпы денсаулыққа ықпал етеді.
8. Аға ұрпаққа қамқорлық: отбасының қарт мүшелеріне деген құрмет пен қамқорлық әлеуметтік-мәдени құрылымның маңызды құрамдас бөлігіне айналды.
9. Стрессті белсенді басқару: медитация немесе дәстүрлі ритуалдар сияқты стрессті басқарудың ерекше әдістері эмоционалдық тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі.
