Музыкалық аспаптар — кез-келген халықтың мәдениеті мен тарихының бір бөлігі. Себебі музыка арқылы сезімдеріміз бен көңіл-күйімізді жеткізе аламыз.
Домбыра
Фотоның дерек көзі: oreshinguitars.com
Біз қазақтың ұлттық аспаптарын есімізге алғанда бірден домбыра келеді. Домбыра — ұзын грифті, алмұрт тәрізді корпусы бар, екі ішекті, көп пернелі музыкалық аспап.
Домбырада ойнаудың екі түрі бар: кейбір музыканттар ішекті ұрып, ал басқалары оларды түртіп ойнайды.
Бүгінде домбыра — дәстүрлі орындаушылар мен музыканттардың міндетті аспабы. Қазақстанда шілденің алғашқы жексенбісі — Ұлттық домбыра күні.
Дабыл
Фотоның дерек көзі: e-history.kz
Дабыл — қазақтың дәстүрлі ұрмалы аспабы. Екі жағынан терімен қапталған және ұстауға болатын жиегі бар.
Дабылдың дауысы қатты шығады. Ежелде оны дыбыс беру үшін қолданған. Ежелгі аспапта әдетте қолмен немесе күйікпен ойнаған. Қазіргі уақытта оркестрлік дабылдардың екі түрі бар: ағаш корпусы бар кіші және мыс корпусы бар үлкен.
Қобыз
Фотоның дерек көзі: kaz.zakon.kz
Қазақ музыкалық аспаптарының тағы бір белгілі атауы — қобыз. Ағаштан ашық кесе түрінде жасалады. Астынғы жағы терімен қапталады. Ішектері жылқы қылынан жасалады.
Қобыз жануарлардың дауысына ұқсайтын қалың барқыт дыбыс шығарады. Қазіргі уақытта қобызды қазақ халық аспаптарының ансамбльдері мен оркестрлерінде музыканттар пайдаланады.
Жетіген
Фотоның дерек көзі: oldru.kyzylorda-news.kz
Жетіген — жеті ішекті қазақтың шертпелі аспабы. Ағаштан жасалады, тікбұрышты пішіндес. Ішектерде асық түріндегі сақиналар салынады, олардың көмегімен аспапты баптауға болады. Жетіген халық оркестрлері мен ансамбльдерінде әлі күнге дейін қолданылады.
Шертер
Фотоның дерек көзі: nomadmgz.kz
Шертер — қазақтың ежелгі ішекті-шертпелі аспабы. Шертердің қысқа гриф бар. Аспап ағаштан иілген пішінде жасалады.
Шертердің дыбысы домбыраға ұқсас, бірақ дыбысы қаттырақ шығады. Аспап ертегілерге, аңыздар мен әндерге қолдау ретінде қолданылады.
Сыбызғы
Фотоның дерек көзі: musicschooltuimazi.com
Сыбызғы — қазақтың ұлттық музыкалық үрмелі аспабы. Сыбызғы ойылған үш тесік пен қамыс түтігінен жасалады.
Қазақстанда әр түрлі орындаушылық дәстүрлермен байланысты сыбызғаның екі түрі бар. Шығыста сыбызғалар конус тәрізді, ұзындығы жағынан қысқа және диаметрі шағын, батыста — үлкен және ұзын.
Ұран
Ұран — қазақтың үрмелі музыкалық аспабы. Үш тесігі бар екі түрлі түтіктен жасалған. Үрмелі аспапты жауынгерлер дыбыс беру үшін пайдаланды.
Асатаяқ
Фотоның дерек көзі: music-room.kz
Асатаяқ — қазақ және ежелгі түріктің соқпалы аспабы. 30-дан 120 сантиметрге дейінгі биіктікте оюы бар жезлды еске салады. Оның ұшында қатты дыбыс беретін қоңырау ілінеді. Асатаяк шамандық әдет-ғұрыптар үшін қолданылған. Ол зұлым рухтарды қуады деп саналады.
Данғыра
Фотоның дерек көзі: novoetv.kz
Данғыра — қазақтың ежелгі соқпалы аспабы. Бубенге ұқсас. Данғыра дөңгелек пішінді, бір жағынан терімен қапталған. Ішінде металл аспалар мен сақиналар ілінеді. Негізінен дәңгір жасақтарда қолданылған.
Сақпан
Фотоның дерек көзі: dostoprim.almaty.kz
Сақпан — өзіндік дыбысы бар музыкалық аспап. Бұл құрал қатты танымал емес. Ағаш тақтайшалар жарқыраған дыбыс шығара отырып соғылады. Сақпанды малды айдау үшін шаруашылықта шопандар пайдаланды.
Борғұй
Борғұй — тағы бір қазақтың ұлттық музыкалық аспаптарының бірі. Үрмелі аспаптар тобына кіреді.
Зырылдауық
Зырылдақ — рәсімдер кезінде қолданылған құрал. Ағаш тұтқадан жасалған, бұрау арқылы біркелкі дыбыс шығады. Сабы терімен және өрнектері бар металлмен безендірілген.
Сазсырнай
Фотоның дерек көзі: @qazaq_instruments
Сазсырнай — қазақтың ұлттық үрмелі музыкалық аспабы. Кішкентай тесіктері бар саздан жасалған. Құрал тауық жұмыртқасына ұқсайды.
Сазсырнайдың дыбысы жұмсақ және жылы, құстардың ән айтуына және желдің гуіліне ұқсайды.
Қорытынды
Қазақтың ұлттық музыкалық аспаптарының әртүрлілігі халқымыздың бай мәдениетін көрсетеді. Көптеген құралдар тек әндерді орындау үшін ғана емес, сонымен қатар ескерту жағдайларында, салт-жоралғыларда және шаруашылықта қолданылды.
Бүгінде көптеген аспаптар музыкалық салада, соның ішінде оркестрлер мен эстрадада қолданылады.
