Қымыз деген не
Қымыз — биенің сүтінен дайындалатын көшпелі халықтардың бірегей сусыны. Ол қазақ халқының кең дастарханының ең шипалы ұлттық дәмдерінің бірі.
Қымыз қалай дайындалады
Қымыз бие сүтінен дайындалады. Бие — құлындаған ұрғашы жылқы.
Сауылатын биелер үшке бөлінеді:
Сақа бие — құлындаған, бұрыннан сауылып келе жатқан бие.
Құлын бие — құнажын немесе дөнен жасында алғаш құлындаған бие.
Қыран бие — алдынғы жылы қысыр қалып, құлын орнына тайы емген бие.
Қымыз жылқы терісінен тігіліп, тобылғы түтінінің ысы сіңген ағаш күбіде ашытылады. Ашытқы «қор» деп аталады. Қорды күбіге салып, үстінен жаңа сауылған саумалды құйып, оны жылы орап қояды. Қор езіліп, саумалмен араласқанда қышқылдана бастайды. Оны бірнеше сағат пісіп араластыру керек. Нәтижесінде денсаулыққа пайдалы, табиғи сусын — қымыз пайда болады.
Бір бас биеден күніне шамамен 10-17 литр сүт алуға болады.
Фотоның дерек көзі: geotoriya.ru
Қымыздың түрлері
Қымыз дайындалу тәсіліне, уақыт мезгіліне қарай бірнеше түрге бөлінеді:
Уыз қымыз — биені алғаш байлағанда ашытылатын қымыз.
Бал қымыз — бірнеше сағат тоқтаусыз пісілген және жылқының немесе қойдың майы сіңген қою сары қымыз.
Басты қымыз — төрт күн асып, ашуы мейлінше жеткен қымыз.
Дөнен қымыз — үш тәулік түнеп, қотарылатын қымыз.
Жуас қымыз — үстіне жаңа сауылған саумал қосып жұмсартылатын қымыз.
Құнан қымыз — екі күн түнегеннен кейін қотарылатын қымыз.
Қысырақ қымыз — бірнеше рет құлындаған биенің сүтінен ашытылатын қымыз.
Қысырдың қымызы — шөбін дайындап, қыстай қолда ұсталып, сауылатын қымыз.
Сары қымыз — шөп піскен уақытта, биенің сүті қоюланған кезде ашытылатын қымыз.
Сірге жияр қымыз — бие ағытылар кездегі ең соңғы қымыз.
Түнеме қымыз — ескі қымыздың үстіне саумал құйылып, келесі күні қотарылған қымыз.
Фотоның дерек көзі: ia-centr.ru
Қымыздың пайдасы
Жаңа сауылған бие сүті асқазан, ішек, бауыр, бүйрек ауруларына ем болады. Сондай-ақ бие сүтін басқа да емдік мақсаттарға және сәбилерді тамақтандыруда пайдаланады. Қымыздың құрамында адамның денсаулығына пайдалы 28 түрлі дәрумен бар. Бие сүті альбуминдік қасиетке ие.
