Табиғатты қастерлеу
Алтайда ағаштарға бауларды байлау — кыйра буулар ескі салты бар. Алтайлықтардың пікірінше, байланған баулар Ээзи құдайының қолдауын қамтамасыз етеді. Баулар қайыңға, сағызқарағайға немесе балқарағайға байланады. Шыршаны немесе қарағайды таңдауға болмайды. Баудың түсі де маңызды орын алады. Ақ түс сүтті және өмірді білдіреді, сары – ай мен күнді, көгілдір – аспан мен жұлдыздарды, жасыл – табиғатты, алқызыл – отты білдіреді.
Алтайлықтар табиғаттың емдік қасиеттері бар екеніне сенеді, сол себепті бата алу үшін, аржандарға – бұлақтарға барады.
Таулардың, судың, оттың – әрбір нәрсенің өзіндік рухы бар деп саналады. Алтайлықтарда жаңа ай туғанда, «отты тамақтандыру» деген түсінік бар. Әйелдер отқа ұннан жасалған өнімдерді, еттің, майдың кесектерін лақтырады – оттың беретін жылуы мен тамағы үшін алғыстарын білдіреді. Отқа қоқыс тастауға және одан аттап өтуге болмайды.
Көптеген алтайлықтардың үйлерінде арша болады. Алтайда бұл өсімдік киелі болып саналады. Арша бұтақтарының өртенген түтінімен үйді және отбасы мүшелерін аластайды.
Әрбір рудың киелі тауы, қамқоршы-періштесі бар. Алтайлықтар әйелдерге құрметпен қарайды, бірақ оларға тектік тауға көтерілуге рұқсат етілмейді.
Кай кожон
Ер адамдардың тамақпен ерекше ән айту өнері, бұл өнер тыңдармандарды трансқа ұшырай алады. Бұндай әндерді орындау үшін, ерекше дағды қажет. Ән бірнеше тәулікке созылуы мүмкін және топшур немес комус сияқты арнайы музыкалық аспаптармен орындалады.
Тойға қатысты салт-дәстүрлер
Той екі рет өтеді: күйеу жігіт жағы және куда немесе белкенек – қалыңдық жағы жасайды.
Қалыңдыққа той көйлегін тіккен кезде, болашақ отбасыға міндетті түрде тілектер айтылады.
Қыздарға өзінің руынан шыққан жігітке тұрмысқа шығуға болмайды. Туған-туыстарымен жасалатын неке – отбасы үшін ұятты нәрсе.
Той өтетін аилдың үстіне қайыңның бұталары қойылады.
Қалыңдықтың шашын екі бұрымға өріп қоятын салт бар. Осылайша оның мәртебесі өзгереді. Бір бұрымды әке жақтағы үлкен ағаның әйелі өреді, ал екіншісін ана жақтағы туысы өреді.
Чегедек — бойдақ қыздың киімі. Дәстүр бойынша тұрмысқа шығып жатқан қыз чегедекті киеді.
Мейрамдар
Эл-Ойын — ұлттық мәдениеттің фестивалі. Ол жылына екі рет өткізіледі. Бұл іс-шараға көп қонақтар келеді, концерттер, спорттық іс-шаралар өткізіледі. Барлық аудандар жиналады, әрқайсысы өзінің елтаңбасын, рәмізін, ал әрбір отбасы – рулық немесе тотемдік жануарын танытады.
Чага-Байрам — Алтайлықтардың Жаңа жылы. Ол көктемнің келуімен, 21 наурыз күні, күн мен түн теңелген кезде тойланады.
Jылгайак — орыстардың масленицасына ұқсайды. Алтайлықтар тұлыпты өртеп, жәрмеңке, байқаулар ұйымдастырады.
Жыршылардың құрылтайы — ер адамдар тамақпен ән айту бойынша жарысады.
Киіз үй
Алтайда әлі күнге дейін салт-дәстүр бойынша киіз үйді қояды. Оның алты бұрышы, үш аяғы және шаңырағы болады. Киіз үйдің оң жағы әйелдерге, ал сол жағы ер адамдарға арналған.
Отбасылық салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар
Бала туған кезде, алтайлықтар қойды немесе бұзауды сойып, той ұйымдастырады.
Алтайда кенже бала ата-анасымен тұрады және соңғы жолдарына шығарып салады.
Балаларды кішкентай кезден бастап барлық адамдарға «сіз» деп айтуға, үлкендерді сыйлауға, періштелердің рухына табынуға үйретеді.
Алтайлықтар ру түсінігін сақтайды.
Суреттің дереккөзі: @shaltyrak
Материалды жасап шығаруға атсалысқаны үшін Эркелей Тоедоваға — @toedova_erke, Александра Конушеваға — @konusheva_99, Кристина Сабулаковоға — @shaltyrak, Айсура Чачиякқа — @chachiyak алғысымызды білдіреміз.
